صدقه

۱۵ مرداد ۱۳۹۹ 0
صدقه
شايد صدقه از ريشه صدق و درستى باشد كه نشان از صداقت ايمان و توكل كمك كننده و شخص صدقه دهنده است. كمك به نيازمندان در قرآن و فرهنگ اهل بيت (عليه السلام) به عنوان يك عبادت بزرگ و عمل صالح براى دنيا و آخرت مطرح گرديده است؛
البته با تعبيرهاى گوناگون از جمله: انفاق، زكات، صدقه، معرفت و احسان به كار برده شده است كه همه آن‏ها عظمت و اهميت دستگيرى از نيازمندان را نشان مى دهد.

تعریف صدقه:

لغوی:

صدقه از ریشه صدق است که در لغت به معنای صحت ایمان شخص به ادای شکر خداست .
« الصدقة شکر ٌ لله تعالی علی نِعَمِهِ وهی دلیل بصحة ایمان مؤ دیها وتصدیقِهِ ولهذا سُمیِت صدقة ( مهر زنان راهم صداق گویند که نشانه صداقت مرداست) » الموسوعة الفقهیة.

اصطلاحی:

«صدقه» عبارت است از: مقدار مالى كه آن را از دارايى خود خارج كنند و با قصد قربت، به مستمندان بدهند و دو نوع است: واجب (زكات مال و زكات فطره) و مستحب.

انواع صدقه‏

صدقه به واجب و مستحب تقسيم مى‏ شود. صدقه واجب همان زكات است و صدقه مستحب، چيزهاى است كه هر شخص به دلخواه خود انفاق مى ‏كند؛
به عبارت ديگر، تمام كارهاى خير حتى آموزش و تعليم ديگران - كه زكات علم نيز ناميده شده - در حكم صدقه است.
  • امام صادق علیه السلام می فرماید:
    كُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَةٌ
    هر كار خوبى كه انجام گيرد، صدقه است( كافى، ج 4، ص 26.)


چرا باید صدقه داد؟

شايد به ذهن بعضى خطور كند كه چرا بايد صدقه داد؟ كه در توضيح بايد گفت: انسان در برابر همنوع خود مسئوليت فراوانى دارد. خداوند انسان را مسئول قرار داده است و او بايد در برابر مسئوليت خود پاسخگو باشد؛ از جمله: مسئوليت در برابر خداوند، در برابر خودش، در برابر پدر، مادر، برادر، فرزندان، همسر و تمام افراد جامعه. يكى از مسئوليت‏هاى انسان‏ها، مسئوليت در برابر نيازمندان جامعه و همنوعان خود است. افراد متمكن و توانمند در برابر كسانى كه از توان علمى برخوردارند در برابر ديگران مسئول هستند و بايد دانش خود را در اختيار ديگران بگذارند؛ زيرا زكاة العلم نشره‏(مستدرك، ج 7، ص 46).
كسانى كه از نظر قدرت و مقام در جايگاه بالاترى قرار دارند نسبت به زيردستان خود مسئوليت دارند و بايد از مقام و قدرت خود در جهت رفع نيازهاى جامعه بهره گيرند. كسانى كه تمكن مالى دارند بايد از اموال خود در رفع محروميت و زدودن غبار غم از چهره و دل مستمندان بهره گيرند. حبس سرمايه و انحصار آن، جز نگون بختى، نتيجه ديگرى ندارد.
قرآن در مورد سرنوشت ثروت اندوزان بى خبر مى‏ فرمايد:
  • سوره توبه، آيات 34 و 35
    يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ۗ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿٣٤﴾*يَوْمَ يُحْمَىٰ عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ ۖ هَٰذَا مَا كَنَزْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ
    ای اهل ایمان! یقیناً بسیاری از عالمان یهود و راهبان، اموال مردم را به باطل [و به صورتی نامشروع] می خورند و همواره [مردم را] از راه خدا بازمی دارند؛ و کسانی را که طلا و نقره می اندوزند و آن را در راه خدا هزینه نمی کنند، به عذاب دردناکی مژده ده. (۳۴)روزی که آن اندوخته ها را در آتش دوزخ به شدّت گرما دهند و پیشانی و پهلو و پشتشان را به آن داغ کنند [و به آنان نهیب زنند] این است ثروتی که برای خود اندوختید، پس کیفر زراندوزی خود را بچشید. (۳۵)

عباس رحيمى‏،کتاب صدقه دوستى با خدا دورى از بلا