آداب انفاق از منظر قرآن و روایات
۰۶ مرداد ۱۳۹۹ 0
انفاق نیز مانند دگر مسائل دارای شرایطی می باشد که با توجه به آیات قرآن این شرایط بدست می آید مانند: تعادل در انفاق، كسب رضای الهی، انفاق در حد توان و امكان.
- آیه 11 سوره حدید
مَّن ذَا الَّذِى یُقْرِض اللَّهَ قَرْضاً حَسناً فَیُضعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِیمٌ
کیست آن کس که به خدا وام دهد تا آن را برای وی دو چندان کند و او را (در آخرت) پاداشی کریمانه باشد؟
تعبیر به قرضا حسنا در آیه فوق اشاره اى به این حقیقت است كه وام دادن خود انواع و اقسامى دارد كه بعضى را وام نیكو و بعضى را وام كم ارزش و یا حتى بى ارزش مى توان شمرد. قرآن مجید شرائط وام نیكو را در برابر خداوند یا به تعبیر دیگر انفاق ارزشمند را در آیات مختلف بیان كرده است، و بعضى از مفسران از جمع آورى آن ده شرط استفاده كرده اند:
- آداب انفاق کردن از نظر قرآن
- از بهترين قسمت اموال انتخاب شود
- سوره بقره :آیه267 (ترجمه و تفسیر آیه)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ ۖ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ - کلام امام علی (علیه السلام)
أَصْلُ الْأُمُورِ فِي الْإِنْفَاقِ طَلَبُ الْحَلَالِ لِمَا يُنْفِق(بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج75، ص: 7)
... اصل كار در انفاق آن است كه شخص مال حلال براى انفاق كردن به دست آورد - انفاق اگر مكتوم باشد بهتر است
- سوره بقره :آیه 271 (ترجمه و تفسیر آیه)
إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ ۖ وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۚ وَيُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئَاتِكُمْ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ
- انفاق از اموال حلال باشد
- سوره مائده :آیه27 (ترجمه و تفسیر آیه)
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ ۖ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ
- از اموالى كه مورد نياز است بدهيد
- سوره حشر: آیه9 (ترجمه و تفسیر آیه)وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
- به كسانى انفاق كنيد كه سخت نيازمند هستند:
- سوره بقره :آیه 273 (ترجمه و تفسیر آیه )
لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِيمَاهُمْ لَا يَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا ۗ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ - هرگز منت و آزارى در آن نباشد.
- سوره بقره: آیه 264 (ترجمه و تفسیر آیه)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ كَالَّذِي يُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۖ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا ۖ لَا يَقْدِرُونَ عَلَىٰ شَيْءٍ مِمَّا كَسَبُوا ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ - امام صادق (علیه السلام)
لايَتُمُّ المَعْرُوفُ الَّا بِثَلاثٍ: تَعْجيلُهُ، وَ تَقْليلُ كَثيرِهِ وَ تَرْكُ الامْتِنانِ بِهِ(تحف العقول،ص323)
كار نيك جز با سه چيز كامل نمىگردد: سرعت عمل، كم شمردن زياد آن و منّت ننهادن. - توأم با اخلاص باشد.
- سوره بقره:آیه 265 (ترجمه و تفسیرآیه)
وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ - کلام امام علی (علیه السلام)
إِنَّ إِنْفَاقَ هَذَا الْمَالِ فِي طَاعَةِ اللَّهِ أَعْظَمُ نِعْمَة(عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص: 144)
بخشيدن مال دنيا در راه خدا، بزرگترين نعمت است. - از اموالى باشد كه به آن دل بسته ايد:
- سوره آل عمران، آیه 92(ترجمه و تفسیر آیه)
لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ - هرگز خود را مالك حقيقى ندانيد.
- سوره حدید : آیه 7 (ترجمه و تفسیر آیه)آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ۖ فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَأَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ
- در انفاق رعايت اولويت را بنمائيد.
- سوره بقره : آیه 215 (ترجمه و تفسیر آیه)يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ ۖ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۗ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
- امام سجاد علیه السلام
إِنَّ مِنْ أَخْلَاقِ الْمُؤْمِنِ الْإِنْفَاقَ عَلَى قَدْرِ الْإِقْتَارِ وَ التَّوَسُّعَ عَلَى قَدْرِ التَّوَسُّعِ (تحف العقول،ص282)
خوى مؤمن اين است كه در تنگدستى به اندازۀ درآمد خرج كند و در رفاه بقدر گشايش