سوالات انفاق :‌ از چه اموالى باید انفاق کرد؟

پاسخ این سؤال را مى توان از آیه 267 سوره بقره بدست آورد، خداوند مى فرماید:

• آیه 267 سوره بقره
  يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ ۖ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
  اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از چيزهاى پاكيزه‌اى كه به دست آورده‌ايد، و از آنچه براى شما از زمين برآورده‌ايم، انفاق كنيد، و در پى ناپاك آن نرويد كه [از آن‌] انفاق نماييد، در حالى كه آن را [اگر به خودتان مى‌دادند] جز با چشم‌پوشى [و بى‌ميلى‌] نسبت به آن، نمى‌گرفتيد، و بدانيد كه خداوند، بى‌نيازِ ستوده [صفات‌] است.

جمله ما کَسَبْتُمْ: «آنچه کسب کرده اید» اشاره به درآمدهاى تجارى است و جمله مِمّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الأَرْضِ: «از آنچه از زمین براى شما خارج ساخته ایم» اشاره به انواع درآمدهاى زراعى و کشاورزى و همچنین معادن زیر زمینى است، بنابراین، انواع درآمدها را شامل مى شود; زیرا سرچشمه تمام اموالى که انسان دارد، زمین و منابع گوناگون آن است حتى صنایع و دامدارى و مانند آن، همه از زمین مایه مى گیرد.
این تعبیر، ضمناً اشاره اى به این حقیقت است که ما منابع اینها را در اختیار شما گذاشتیم، بنابراین، نباید از انفاق کردن بخشى از طیّبات و پاکیزه ها و «سرگل» آن، در راه خدا دریغ کنید.پس از آن براى تأکید هر چه بیشتر، مى افزاید:«به سراغ قسمت هاى ناپاک نروید تا از آن انفاق کنید در حالى که خود شما حاضر نیستید آن را بپذیرید، مگر از روى اغماض و کراهت» (وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذیهِ إِلاّ أَنْ تُغْمِضُوا فیهِ)
.از آنجا که بعضى از مردم عادت دارند، همیشه از اموال بى ارزش و آنچه تقریباً از مصرف افتاده و قابل استفاده خودشان نیست انفاق کنند و این گونه انفاق ها علاوه بر این که سود چندانى به حال نیازمندان ندارد، یک نوع اهانت و تحقیر نسبت به آنها است، و موجب تربیت معنوى و پرورش روح انسانى نیز نمى باشد، در این جمله صریحاً مردم را از این کار نهى مى کند و آن را با دلیل لطیفى همراه مى سازد، و آن این که، شما خودتان حاضر نیستید این گونه اموال را بپذیرید مگر از روى کراهت و ناچارى، چرا درباره برادران مسلمان، و از آن بالاتر خدایى که در راه او انفاق مى کنید و همه چیز شما از او است، راضى به این کار مى شوید؟!در حقیقت، آیه به نکته لطیفى اشاره مى کند که: انفاق در راه خدا، یک طرفش مؤمنان نیازمندند، و طرف دیگر خدا، و با این حال اگر اموال پست و بى ارزش انتخاب شود، از یک سو تحقیرى است نسبت به نیازمندان که ممکن است على رغم تهیدستى مقام بلندى از نظر ایمان و انسانیت داشته باشند و روحشان آزرده شود.
و از سوى دیگر سوء ادبى است نسبت به مقام شامخ پروردگار.جمله لاتَتَیَمَّمُوا: «قصد نکنید!» ممکن است اشاره به این باشد که: اگر در لابلاى اموالى که انفاق مى کنید، بدون توجه چیز نامرغوبى باشد، مشمول این سخن نیست. سخن این است که از روى عمد اقدام به چنین کارى نکنید.
تعبیر به طَیِّباتِ: «پاکیزه ها» هم پاکیزگى ظاهرى را شامل مى شود، و ارزش داشتن براى مصرف، و هم پاکیزگى معنوى، یعنى اموال شبهه ناک و حرام; زیرا افراد با ایمان از پذیرش همه اینها کراهت دارند، و جمله «اِلاّ أَنْ تُغْمِضُوا فِیْهِ» شامل همه مى شود و این که بعضى از مفسران آن را منحصر به یکى از این دو دانسته اند صحیح به نظر نمى رسد.
نظیر این آیه در سوره «آل عمران» آیه 92 نیز آمده است آنجا که مى فرماید:

• آیه 92 سوره آل عمران
  لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ
  «هرگز به حقیقت نیکوکارى نمى رسید، مگر آن که از آنچه دوست دارید، انفاق کنید

البته این آیه بیشتر روى اثرات معنوى انفاق تکیه مى کند.
و در پایان آیه مى فرماید: «بدانید خداوند بى نیاز و شایسته ستایش است» (وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ غَنِیٌّ حَمیدٌ).یعنى نه تنها نیازى به انفاق شما ندارد، و از هر نظر غنى است، بلکه تمام نعمت ها را او در اختیار شما گذارده، و لذا حمید و شایسته ستایش است.بعضى احتمال داده اند: «حَمِیْد» در اینجا به معنى اسم فاعل باشد (ستایش کننده) نه به معنى محمود و ستایش شده، یعنى در عین این که از انفاق شما بى نیاز است شما را به خاطر اموال پاکیزه اى که انفاق مى کنید، مورد ستایش قرار مى دهد.