مجموعه سوالات درباره زکات (۴)
۲۵ مرداد ۱۳۹۹ 0- آيا زكات گرفتنى است يا دادنى يعنى در صورت قدرت بر مطالبه و نپرداختن زكات دهنده حكومت مى‌تواند به زور آن را بگيرد يا اين كه پرداخت زكات تنها يك تكليف شرعى است كه اگر نپردازد گناه كرده كسى حقّ مطالبه آن را ندارد؟
آية اللّٰه سيّد مرتضوى:
زكات در برخى از موارد گرفتنى است و در برخى از موارد دادنى و اين بستگى به نظر ولى فقيه جامع الشرائط دارد. هر كجا مصلحت دانست مى گيرد و هر كجا مصلحت دانست به مردم واگذار مى كند تا خودشان بدهند، همچنانكه در خمس نيز چنين است مثلًا خمس را از (ذمّى) مى گيرند و مى گويند ولى فقيه به جاى او قصد قربت مى كند در هنگام گرفتن، خمس و زكات بر وِزان واحدند. در زمان حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت اميرالمؤمنين (علیه السلام) «جباة» گردآورندگان زكات، براى گرفتن زكات اعزام مى شوند، لذا سفارشهاى زيادى در روايات ما وارد شده كه در هنگام گرفتن اصل زكات، خصوصيّات گاو و گوسفند و شترى را كه زكات دهندگان مى خواهند بدهند به اختيار خودشان بگذاريد كه اگر خواستند چاق بدهند و اگر خواستند لاغر بدهند. گرچه به زكات دهنده هم سفارش مى كنند، حيوان چاق را بدهد. به هر حال در حكومت اسلام كه زعامت و مديريت جامعه و رهبرى مردم بدست ولى فقيه جامع الشرائط است و قدرت بر مطالبه زكات و دريافت آن از زكات دهندگان را دارد دولت مى تواند با اجازه و مصلحت ولى فقيه زكات را از مردم بگيرد گرچه در حالت عادى كسى حقّ مطالبه از مردم را نداشته باشد. در عصر حكومت اسلامى با توجّه به ضرورت و تشخيص مصلحت كه به حدّ ضرورت برسد از باب عناوين ثانوى و از باب «انّ الضرورات تبيح المحذورات» گرفتن زكات با قدرت قهريه بلا مانع است منابع: مجله فقه اهل بيت عليهم السلام (فارسى)، ج10، ص: 9
زكات در برخى از موارد گرفتنى است و در برخى از موارد دادنى و اين بستگى به نظر ولى فقيه جامع الشرائط دارد. هر كجا مصلحت دانست مى گيرد و هر كجا مصلحت دانست به مردم واگذار مى كند تا خودشان بدهند، همچنانكه در خمس نيز چنين است مثلًا خمس را از (ذمّى) مى گيرند و مى گويند ولى فقيه به جاى او قصد قربت مى كند در هنگام گرفتن، خمس و زكات بر وِزان واحدند. در زمان حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت اميرالمؤمنين (علیه السلام) «جباة» گردآورندگان زكات، براى گرفتن زكات اعزام مى شوند، لذا سفارشهاى زيادى در روايات ما وارد شده كه در هنگام گرفتن اصل زكات، خصوصيّات گاو و گوسفند و شترى را كه زكات دهندگان مى خواهند بدهند به اختيار خودشان بگذاريد كه اگر خواستند چاق بدهند و اگر خواستند لاغر بدهند. گرچه به زكات دهنده هم سفارش مى كنند، حيوان چاق را بدهد. به هر حال در حكومت اسلام كه زعامت و مديريت جامعه و رهبرى مردم بدست ولى فقيه جامع الشرائط است و قدرت بر مطالبه زكات و دريافت آن از زكات دهندگان را دارد دولت مى تواند با اجازه و مصلحت ولى فقيه زكات را از مردم بگيرد گرچه در حالت عادى كسى حقّ مطالبه از مردم را نداشته باشد. در عصر حكومت اسلامى با توجّه به ضرورت و تشخيص مصلحت كه به حدّ ضرورت برسد از باب عناوين ثانوى و از باب «انّ الضرورات تبيح المحذورات» گرفتن زكات با قدرت قهريه بلا مانع است منابع: مجله فقه اهل بيت عليهم السلام (فارسى)، ج10، ص: 9
- سوالات پیرامون زکاتآيا جايز است زكات فطره را به عنوان هديه، به خويشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
آرى، مى تواند به عنوان هديه بدهد و لازم نيست به او بگويد زكات فطره است؛ ولى بايد در نيت قصد زكات كند.
منابع:
توضيح المسائل مراجع، م 1935 ؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1952 ودفتر: خامنه اى.
- سوالات پیرامون زکاتآيا زكات فطره را مى توان به خانواده فقير غير متدين داد؟
همه (به جز بهجت): درزكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مى دهد، نبايد زكات فطره داد.
بهجت: درزكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مى دهد، نبايد زكات فطره داد؛ مگر به قدر ضروريات او و خانواده اش.
منابع:
توضيح المسائل مراجع، م 2016، 1946 ؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2033؛ بهجت، توضيح المسائل مراجع، م 1946، 2014 ،2016
- آيا پرداخت زكات فطره بر كسى كه توان مالى ندارد، واجب است؟
اگر فقير باشد، زكات فطره بر او واجب نيست و اگر سه كيلو گندم و مانند آن و يا قيمت آنها را دارد، مستحب است آن را به عنوان زكات فطره بدهد و چنانچه افرادى تحت تكفل دارد، مى تواند آن رابه قصد فطره، بين نفرات خانواده دست گردان كنند و بهتر است نفر آخر، آن را به كسى بدهد كه از خودشان نباشد.
منابع:
توضيح المسائل مراجع، م 2002 ؛العروة الوثقى، ج 2، زكاه الفطره، الفصل الاول./div>
- سوالات پیرامون زکاتآيا خوردن افطارى از سوى ميهمان، تأثيرى در وجوب زكات فطره دارد؟
همه (به جز بهجت و صافى): خير، ملاك آن است كه ميهمان نان خور صاحب خانه محسوب شود و خوردن افطارى، هيچ تأثيرى در حكم ندارد.
منابع:
نورى، تعليقات على العروة، زكاه الفطره، الفصل الثانى ؛ تبريزى، استفتاءات، س 783 ؛ خامنه اى، استفتاء، س 888 ؛ سيستانى، وحيد، منهاج الصالحين، زكاه الفطره، م 72 1172؛ بهجت، وسيلة النجاه، ج 1، م 1348 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 2، س
- سوالات پیرامون زکاتاگر زن به جهت نياز شوهر، در تأمين مخارج زندگى كمك كند؛ چه كسى بايد زكات فطره آنها را بدهد؟
اگر زن نان خور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان خور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطره اش را بدهد.
منابع:
العروة الوثقى، ج 2، زكاة الفطره، الفصل الثانى، م 3..
- پدرى كه زكات فطره نمى دهد، تكليف زن و فرزند او چه مى شود؟
همه (به جز سيستانى و مكارم): برآنان تكليفى نيست و لازم نيست فطره بدهند.
سيستانى و مكارم: احتياط واجب آن است كه اگر مى توانند، خودشان فطره بدهند.
منابع: توضيح المسائل مراجع، م 2006 ؛ وحيد،توضيح المسائل، م 2023؛ توضيح المسائل مراجع، م 2006.
منابع: توضيح المسائل مراجع، م 2006 ؛ وحيد،توضيح المسائل، م 2023؛ توضيح المسائل مراجع، م 2006.
- سوالات پیرامون زکاتزنى كه از تمكين شوهر خوددارى مى كند، آيا زكات فطره او از شوهرش برداشته مى شود؟
همه: خير، بايد شوهرش زكات فطره او را بدهد؛ مگر آنكه نان خور شخص ديگرى باشد.
منابع:
العروة الوثقى، ج 2، زكاه الفطره، الفصل الثانى، م 3.
- سوالات پیرامون زکاتآيا زكات فطره را مى توان به خانواده فقير غير متدين داد؟
همه (به جز بهجت): درزكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مى دهد، نبايد زكات فطره داد.
بهجت: درزكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مى دهد، نبايد زكات فطره داد؛ مگر به قدر ضروريات او و خانواده اش.
منابع:
توضيح المسائل مراجع، م 2016، 1946 ؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2033؛ بهجت، توضيح المسائل مراجع، م 1946، 2014 ،2016
- آيا پرداخت زكات فطره بر كسى كه توان مالى ندارد، واجب است؟
اگر فقير باشد، زكات فطره بر او واجب نيست و اگر سه كيلو گندم و مانند آن و يا قيمت آنها را دارد، مستحب است آن را به عنوان زكات فطره بدهد و چنانچه افرادى تحت تكفل دارد، مى تواند آن رابه قصد فطره، بين نفرات خانواده دست گردان كنند و بهتر است نفر آخر، آن را به كسى بدهد كه از خودشان نباشد.
منابع:
توضيح المسائل مراجع، م 2002 ؛العروة الوثقى، ج 2، زكاه الفطره، الفصل الاول./div>
- سوالات پیرامون زکاتآيا خوردن افطارى از سوى ميهمان، تأثيرى در وجوب زكات فطره دارد؟
همه (به جز بهجت و صافى): خير، ملاك آن است كه ميهمان نان خور صاحب خانه محسوب شود و خوردن افطارى، هيچ تأثيرى در حكم ندارد.
منابع:
نورى، تعليقات على العروة، زكاه الفطره، الفصل الثانى ؛ تبريزى، استفتاءات، س 783 ؛ خامنه اى، استفتاء، س 888 ؛ سيستانى، وحيد، منهاج الصالحين، زكاه الفطره، م 72 1172؛ بهجت، وسيلة النجاه، ج 1، م 1348 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 2، س
- سوالات پیرامون زکاتاگر زن به جهت نياز شوهر، در تأمين مخارج زندگى كمك كند؛ چه كسى بايد زكات فطره آنها را بدهد؟
اگر زن نان خور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان خور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطره اش را بدهد.
منابع:
العروة الوثقى، ج 2، زكاة الفطره، الفصل الثانى، م 3..