سوالات زکات: شیوه های پرداخت زکات چیست؟
۲۵ مرداد ۱۳۹۹ 0- شیوه های پرداخت زکات چیست؟
ابتدا بايد به سراغ ريشه هاى اعتقادى و فكرى و فرهنگى آن رفت :
اگر كسى باور كند كه مالى كه در اختيار او است ، امانت و هديه خدايى است ،
اگر باور كند امتيازى بر ديگران ندارد و همه با هم برادرند،
اگر باور كند ارزش جذب دل محرومان ، بيش از ارزش جمع مال است ،
اگر باور كند دعاى محرومان مشكل هاى او را حل مى كند،
اگرباور كند ممكن است فردا خودش يكى از محرومان جامعه باشد،
اگر باور كند كه خدا جاى انفاق را با جمله فهو يخلفه (1) پر مى كند،
اگر باور كند انفاق او همچون دانه اى است كه تبديل به خوشه هاى متعدد و صدها دانه مى شود،
اگر باور كند فقير مال و كمك او را براى قيامتش حمل مى كند،
اگر باور كند سير شدن فقرا براى تو يك لذت معنوى و آرامش درونى به همراه خواهد آورد، اگر باور كند كمك امروز او به صورت چهره زيبايى در برزخ مونس او خواهد بود،
اگر باور كند حل مشكل مسلمين ، حل مشكل رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) است ،
اگر باور كند بى تفاوتى نسبت به محرومان جامعه ممكن است سبب انفجار و انقلاب و از دست دادن كل هستى او شود،
اگر به آثار و بركات و پاداش هاى كمك به ديگران ايمان داشته باشد،
و اگر خطرات بى تفاوتى ، كنز اندوزى ، بخل و حرص را بداند و با تاريخ ثروتمندان بى تفاوت آشنا شود، خود را براى پرداخت خمس و زكات و انفاق و... آماده مى كند. اگر بدانيم كه خدا از ما قرض خواسته و فرموده است : من ذا الذى يقرض الله قرضا حسنا (2)
در حالى كه خزينه هاى آسمان و زمين به دست او است ، خواهيم فهميد كه مراد از اين قرض دادن در حقيقت شكوفايى روحيه سخاوت و انسان دوستى در انسان است . (3)
اگر ما همچون حضرت سليمان داده هاى الهى را از فضل خداوند بدانيم ، نه در اثر زرنگى خود و بگوييم : هذا من فضل ربى (4)، هرگز هرگز در پرداخت خمس و زكات مال خود بخل نمى كنيم .
اگر ما نعمت هاى خداوند را تنها وسيله ى رفاه و غفلت و سر مستى ندانيم ، بلكه همان گونه كه قرآن مى فرمايد: ليبلونى ءاشكرام اكفر (5)، آنها را وسيله آزمايش خود بدانيم كه آيا با بكارگيرى صحيح آنها شكر عملى نعمتهاى خدادادى را بجا مى آوريم و يا كفران نعمت مى كنيم ،
اگر همان گونه كه امام رضا (عليه السلام ) فرمود، بدانيم كه خداوند مسئوليت افراد زمين گير را به عهده متمكنين قرار داده است ،
اگر بدانيم هستى ما و فكر و علم و قدرت و ابتكار و توفيقى كه داريم ، از خداوند است و حتى در كشاورزى نقش ما تنها بذرافشانى و آبيارى است ، اما جذب آب توسط زمين و شكوفايى بذر در درون آن ، دورى از آفات ، جذب نور و هوا، شكفتگى زمين و خروج خوشه ها از خداست و به تعبير قرآن : انتم تزرعون ام نحن الزارعون (6) هرگز بخل نخواهيم كرد.
اگر بدانيم دريافت كنندگان كمك هاى ما در ظاهر فقرا هستند، ولى در واقع خداوند است كه صدقات را تحويل مى گيرد، ياخذ الصدقات (7) به راحتى كمك مى كنيم (و همان گونه كه در روايت ها آمده ) دست خود را نيز مى بوسيم .
اگر بدانيم بى اعتنايى به فقرا ما را به سرنوشت قارون ها گرفتار مى كند كه خود و خانه (و سرمايه هايش ) يك جا به زمين فرو رفتند، فخسفنا به و بداره اين همه بخل در كار نخواهد بود. قارون مى گفت : سرمايه من از خدا نيست ، بلكه به وسيله علم و تخصص و ابتكار و نبوغى كه خودم دارم ، آن را بدست آورده ام (8)
اگر به داستان باغى كه سوخت توجه كنيم ، خواهيم ديد كه چگونه باغ كسانى كه تصميم گرفتند فقرا را از نعمتهاى الهى محروم كنند، يك جا سوخت . (9)
اگر بدانيم بى توجهى به يتيمان ممكن است سبب يتيم شدن فرزندان خود ما شود.
اگر بدانيم كمك هاى امروز ما در مواردى ده برابر و در مواردى هفتصد برابر مى شود و به ما بر مى گردد، هرگز بخل نخواهيم كرد.
اگر به سخن امام صادق (عليه السلام ) ايمان داشته باشيم كه فرمود: خداوند مهم تر از زكات چيزى را بر مردم سخت نگرفته است و بسيارى از مردم به خاطر نپرداختن آن هلاك شده اند (10) هرگز بخل نخواهيم كرد. اگر بدانيم آن كه ما را از فقر آينده مى ترساند، شيطان است الشيطان يعدكم الفقر، هرگز از وسوسه هاى تهديد آميز شيطان نمى ترسيم .
اگر بدانيم ما جانشين خدا هستيم ، و حيف است تنها به ماديات راضى باشيم ، هرگز به ماديات دلخوش نمى شويم ارضيتم بالحيوة الدنيا (11)
اگر بدانيم ريشه جمع مال ، پندار باطل ابدى بودن آن است ، الذى جمع مالا وعدده يحسب ان ماله اخلده (12) هرگز از پرداخت خمس و زكات طفره نمى رويم .
اگر بدانيم هر چه بيشتر داشته باشيم ، مسئوليت ما بيشتر است (خداوندى كه به پيامبرش كوثر و خير كثير مى دهد، براى او ذبح گوسفند را كافى نمى داند، بلكه بايد شترى نحر نمايد) (13) آرى كسى كه بيشترين دريافت را دارد، بايد كمك او نيز بيشتر باشد.
اگر بدانيم با پرداخت زكات ، سلام و صلوات پيامبر را دريافت مى كنيم ، به راحتى زكات خواهيم داد (قرآن به پيامبر مى فرمايد: زكات مردم را بگير و بر آنها درود بفرست ). (14)
اگر بدانيم در 27 جاى قرآن زكات در كنار نماز آمده است و اگر بدانيم حضرت امير (عليه السلام ) انگشتر خود را در نماز به فقير داد، (حتى صبر نكرد نماز تمام شود) و اگر بدانيم ارزش كمك به محرومان همچون بوسيدن كعبه و حجرالاسود است ، هرگز آن را به ديگرى واگذار نمى كنيم و حتما مسئوليت آن را خودمان به عهده خواهيم گرفت . (گاهى ياران امام از امام مى خواستند كه حمل غذا به خانه فقرا را به آنان واگذار نمايد، ولى امامان معصوم ما نمى پذيرفتند).
اگر بدانيم سفارش كمك به محرومان بايد هم دائمى باشد و هم از درون خانواده شروع شود، و كان يامر اهله بالصلوة و الزكوة (15) بيشتر به عظمت آن پى خواهيم برد.
اگر بدانيم از اولين وظائف حكومت صالحان رسيدگى به فقرا است ، جايگاه زكات را خواهيم دانست . الذين ان مكناهم فى الارض اقاموا الصلوة و اتوا الزكوة (16)
اگر بدانيم كه دوزخيان در پاسخ بهشتيان مى گويند: يكى از عوامل سقوط ما به دوزخ بى تفاوتى نسبت به فقرا بوده است ، ولم نك نطعم المسكين (17) نسبت به آنان احساس مسئوليت خواهيم كرد.
پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: قيامت بر پا نمى شود مگر در زمانى كه مردم زكات را خسارت و ضرر بدانند. (18)
اگر باور كنيم كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود روزى براى شما فرا خواهد رسيد كه شما از هركس محتاجتر خواهيد بود، هرگز بخل نخواهيم كرد. (19)
اگر باور كنيم كه حضرت زينب (سلام الله عليها) فرمود: خداوند زكات را واجب كرد تا رزق شما را زياد كند،
اگر باور كنيم سخن خدا را كه فرمود: افراد بخيل گمان مبرند كه اموالشان براى آنان خير است ، بلكه براى آنها شر است ، (20)
اگر باور كنيم كه قرآن ميفرمايد آنچه نزد شماست ، نابود ميشود و آنچه براى خدا و در راه او داده مى شود، باقى مى ماند، (21)
اگر باور كنيم كه امام صادق (عليه السلام ) فرمود: خداوند فقرا را در اموال اغنيا شريك قرار داده است و نبايد حق فقرا در غير آنان هزينه شود، (22)
اگر باور كنيم كه خداوند از بنده اش مى پرسد: آيا نسبت به فرمان من بخل مى كنى ؟! يا مرا متهم ميكنى ؟! يا گمان ميكنى كه من از جبران آنچه انفاق كرده اى عاجزم ؟!، خود را براى كمك به محرومان آماده تر خواهيم كرد. (23) اكنون كه با چهل اگر آشنا شديم به سراغ آثار و بركات و اهميت زكات برويم : اگر بدانيم كه امام صادق (عليه السلام ) فرمود: نپرداختن زكات از گناهانى است كه سبب ندامت و حسرت مى شود (24) و لحظه مرگ انسان از خداوند مى خواهد كه به دنيا برگردد و حق فقراء را بدهد، (25)
اگر بدانيم كه زكات ندادن انسان را از مدار ايمان و اسلام خارج مى كند، (26)
اگر بدانيم كه پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) در سايه كعبه مى فرمود: كسانى از همه زيانكارترند. ابوذر پرسيدن چه كسانى زيانكارترند؟ فرمود: كسى كه زكات نمى دهد (27)
اگر بدانيم هر روز هزار فرشته ثروتمندى را كه زكات نمى دهند به آتش بشارات مى دهند، (28)
اگر بدانيم رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) كسانى را كه پرداخت زكات را خسارت مى پندارند به انواع قهرهاى الهى (باد سخت ، زلزله و دگرگونى چهره )تهديد فرموده است ، (29)
اگر بدانيم كه حضرت مهدى (عليه السلام ) با كسانى كه زكات مال خود را نمى پردازند مانند زناكاران همسردار برخورد انقلابى خواهد نمود و گردنشان را مى زند، (30)
اگر بدانيم كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) سوگند ياد كردند كه نپرداختن زكات خيانت به خدا و شرك است ، (31)
اگر بدانيم كه خداوند نام كسانى كه زكات نمى دهند را ميان نام مشركان و كافران قرار داده است ، (32)
اگر بدانيم كه زكات از ضروريات دين و انكار آن به منزله كفر است ، (33)
اگر بدانيم كه در زمان ابوبكر با گروهى كه زكات نمى دادند برخورد نظامى شد و بر عليه آن افراد لشگركشى شد و حضرت على (عليه السلام ) نيز در آن جبهه شركت فرمودند (34) و نام اين گروه در تاريخ به نام اصحاب رده معروف شد، اگر بدانيم كه امام صادق (عليه السلام ) فرمودند: هر كس حتى اگر مقدار كمى از زكات خود را ندهد، به دين يهودى يا نصرانى مى ميرود، (35)
اگر بدانيم رسول خدا صلى الله عليه و آله دو بار فرمود: مالى كه زكات آن پرداخت نشده است ، ملعون است ، ملعون ، (36)
اگر بدانيم كه امام صادق (عليه السلام ) به كسى كه زكات نمى دهد لقب سارق دادند، (37)
اگر بدانيم دست كسانى كه زكات نمى دهند در قيامت به گردنشان بسته مى شود و با سخت ترين كلمات مورد توبيخ فرشتگان قرار مى گيرند، (38)
اگر بدانيم و باور كنيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت معصومش (عليه السلام ) صحنه هايى از شكنجه تاركان زكات را در قيامت اين گونه بيان كرده اند كه مار بزرگى به گردن آنان آويخته و او را مى گزد و اين همان است كه قرآن مى فرمايد:
سيطوق ما بخلوا همان مالى كه بخل شد در قيامت طوق مى شود، (39)
اگر باور كنيم كه قرآن مى فرمايد: روز قيامت اموال كنز شده را داغ مى كنند و بر پيشانى و پهلو و كمر كسانى كه زكات آنها را نداده اند مى گذارند و با توبيخ به آنان گفته مى شود: اين همان است كه در دنيا كنز قرار داديد و حق محرومان را نپرداختيد،
اگر باور كنيم كه نپرداختن زكات از گناهان كبيره اى است كه خداوند در مقابل آن وعده عذاب داده است ،
آرى اگر اين باورها را داشته باشيم ، لحظه اى در پرداخت حق الهى درنگ نخواهيم نمود.
اگر بدانيم كه زكات در برزخ در كنار نماز تجسم يافته و مونس انسان مى شود، به راحتى آن را خواهيم پرداخت . (40)
اگر بدانيم كه با پرداخت زكات پاداشهاى چندين برابرى را (كه تعداد و عمق آن را كسى جز خدا نمى داند) دريافت خواهيم كرد، (41) هرگز بخل نخواهيم كرد.
اگر بدانيم كه با پرداخت زكات درهاى بهشت را به روى خود باز مى كنيم ، (42) هرگز بخل نخواهيم كرد.
اگر بدانيم كه در قيامت از كسى كه زكات مال خود را كامل مى پردازد و در جاى خود مصرف مى كند، نمى پرسد كه اموال خود را از كجا آورده اى ، (43) انگيزه پرداخت زكات زياد خواهد شد. اگر بدانيم كه پرداخت زكات در امروز، كليد دريافت رحمت الهى در روزى است كه از همه محتاج تريم و نپرداختن امروز، كليد بيشترين خسارت است ، (44) لحظه اى در پرداخت آن درنگ نخواهيم كرد.
اگر بدانيم پاداش هر دانه گندم و جو و امسال آن كه به قصد زكات داده شود، قصرهايى از طلا، نقره ، لؤ لؤ ، زبرجد، جواهر و نور است (45) لحظه اى در پرداخت آن دريغ نخواهيم كرد.
اگر بدانيم كه زكات عاشقانه كفاره گناهان است (46) در پرداخت آن شتاب خواهيم كرد.
اگر بدانيم زكات دهنده در هر يك از آسمان هاى هفت گانه به نام مقدسى خوانده مى شود، مثلا در آسمان اول به نام سخى در آسمان دوم جواد در آسمان سوم معطى و در آسمان ديگر مبارك ، محفوظ، منصور و مغفور ناميده مى شود (47) هرگز اين نام نيك را به آسانى از دست نخواهيم داد.
اگر بدانيم سير كردن فقرا، رمز سير بودن در قيامت و سيراب كردن تشنگان ، رمز سيراب شدن در قيامت و پوشاندن فقرا، رمز پوشيده بودن در رستاخيز است (48) تا آنجا كه مى توانيم با پرداخت خمس و زكات به گرسنگان و تشنگان و برهنگان خدمت خواهيم كرد.
پی نوشت:
1-سوره سبا، آيه 39
2-سوره بقره ، آيه 245
3-نهج البلاغه ، خطبه 183
4- سوره نحل ، آيه 40
5-سوره نحل ، آيه 40
6-سوره واقعه ، آيه 40
7-سوره توبه ، آيه 104
8- انما اوتيته على علم عندى سوره قصص ، آيه 78
9- فاصحت كالصريم سوره قلم آيه 20
10- ما فرض الله على هذه الامة شيئا اشد عليهم من الزكوة و فيها تهلك عامتهم وافى ، ج 10 ص 33
11- سوره توبه ، آيه 38
12 -سوره همزه ، آيات 2-3
13-سوره كوثر، آيات 1-2
14-سوره توبه ، آيه 103
15-سوره مريم ، آيه 55
16- سوره حج ، آيه 41
17-سوره مدثر، آيه 44
18- لا تقوم الساعة حتى ... الزكوة مغرما - جامع الاحاديث / ج 9 / ص 35
19-جامع الاحاديث / ج 9 / ص 32
20-سوره آل عمران ، آيه 180
21-ماعندكم ينفد و ما عندالله باق
22-جامع الاحاديث ، ج 9، ص 243
23-جامع الاحاديث ، ج 9، ص 325
24-جامع الاحاديث / ج 9 / ص 58
25-جامع الاحاديث ، ج 9، ص 58
26-من منع قيراطا من الزكوة فليس بمؤ من و لا مسلم جامع الاحاديث ، ج 9، ص 58
27- مستدرك ، ج 1، ص 508
28- جامع الاحاديث ، ج 9، ص 43
29- جامع الاحاديث ، ج 9، ص 57
30- جامع الاحاديث ، ج 9، ص 44
31- بحار، ج 96، ص 29
32- و ويل للمشركين الذين لا يوتون الزكوة و هم بالاخرة هم كافرون (فصلت 7)
33 -مبسوط شيخ طوسى جلد 1 صفحه 190
34- تفسير نمونه ، ج 8، ص 11
35 -جامع الاحاديث ، ج 9، ص 63
36-وافى ، ج 10، ص 44
37- وافى ، ج 10 ص 44
38- وافى ، ج 10، ص 40
39 -جامع الاحاديث ، ج 9، ص 39
40 -جامع الاحاديث ، ج 9، ص 46
41 -جامع الاحاديث ، ج 9، ص 53
42 -جامع الاحاديث ، ج 9، ص 45
43 -جامع الاحاديث ، ج 9 ص 33
44- جامع الاحاديث ، ج 9، ص 32
45- جامع الاحاديث ، ج 9، ص 32
46 -جامع الاحاديث ، ج 9، ص 33
47- جامع الاحاديث ، ج 9، ص 34
48-جامع الاحاديث ، ج 9، ص 684
منابع:
محسن قرائتى،کتاب زكات