احکام خمس (۳)
۲۶ مرداد ۱۳۹۹ 0خمس هدیه
این نوشته مختصر، به نظرات بعضی از مراجع معظم تقلید، در مورد حکم خمس چیز، یا پولی، که به عنوان هدیه و بخشش به کسی داده می شود،می پردازد:1- خمس ندارد[۱].
2- چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید یعنی تا سر سال خمسی زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.[۲]
3- چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید بنا بر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد[۳].بله اگر به آن مال هدیه ای، قبل از هدیه دادن آن، خمس تعلق گرفته بود، تقریبا همۀ فقها پرداخت خمس را بر گیرندۀ هدیه واجب می دانند.[۴]،[۵]
پی نوشت:.[۱] آیات عظام امام خمینی(ره)، خامنه ای، نوری..[۲] آیات عظام صافى، سیستانى؛ (زنجانى: چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید اگر مالى که به دست آورده ارزشمند باشد لازم است خمس آن را بدهد، بلکه بنا بر احتیاط اگر مال ارزشمندى هم نباشد خمس آن را بدهد).[۳]. آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم. نک: إمام خمینی، توضیح المسائل، المحشى، ج ۲، ص ۸، م ۱۷۵۳؛ احکام دانشجویی؛ احکام خمس، سید مجتبی حسینی، ص ۴۹٫[۴]. در بین فقهای معاصر تنها آیات عظام سیستانی و تبریزی، پرداخت خمس را بر عهدۀ بخشنده آن واجب می دانند. نک: همان، ص۵۰٫[۵]. اقتباس از سؤال ۱۷۲۴ (سایت اسلام کوئست: ۱۷۲۳) (فروش زمین و وجوب خمس).
منبع اصلی: دائرة المعارف اسلام پدیا
خمس قرض الحسنه
در بسیاری از مواقع قرض دادن موجب این می شود که سال خمسی بر آن بگذرد؛ از این رو این سؤال به ذهن می آید:
آیا پولی را که قرض داده ایم باید خمس آن را بپردازیم؟
مراجع عظام تقلید در این رابطه فرمودند: در صورتی که آن پول از درآمد کسب تهیه شده است و سال خمسی بر آن گذشته است دیدگاه همۀ مراجع این چنین است: چنان چه سرسال خمسى دریافت آن (بدون زحمت) ممکن باشد، باید خمس آن را بپردازد و در غیر این صورت هر زمان دریافت کرد، باید فورى خمس آن را بدهد.1 ولی اگر خود قرض دهنده نیاز مبرم به آن پول داشته باشد می تواند با مرجع تقلید خود یا نماینده او دستگردان کرده و برای پرداخت خمس از آنان مهلت بگیرید تا در زمان مناسبی که توانایی پرداخت را داشت، خمس مال خود را بپردازد.
1.امام، استفتاءات، ج ۱، س ۹۶؛ آیتالله فاضل، جامعالمسائل، ج ۱، س ۸۳۳؛ آیتالله مکارم، استفتاءات، ج ۱، س ۳۱۹؛ آیتالله بهجت، توضیحالمسائل، م ۱۳۷۹؛ آیتالله سیستانى، منهاج الصالحین، ج ۱، م ۱۲۵۱؛ آیتالله نورى، استفتاءات، ج ۲، س ۳۷۲؛ آیتالله تبریزى، استفتاءات، س ۹۴۶ ؛آیتالله خامنهاى، اجوبة الاستفتاءات، س ۸۷۰؛ آیتالله صافى، جامعالاحکام، ج ۱، س ۶۲۱؛ دفتر آیتالله وحید.
منبع اصلی: دائرة المعارف اسلام پدیا
خمس و حساب قرض الحسنه وام مسکن
یکی از پرسش هایی که پیرامون خمس مطرح می شود در مورد مبلغی است که معمولاً سپرده گذاران به عنوان سپرده گذاری وام مسکن در بانک می گذارند و گاهی از آن برداشت می کنند، که مقدار خمس آن چقدر است؟
پاسخ مراجع تقلید:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):هر مقدار از مبلغ مذکور که از درآمد کسب باشد، سر سال خمسی خمس دارد و باید یک پنجم آن را به عنوان خمس بپردازد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):چنان چه خمس آن را نپرداخته اید آن چه باقیمانده خمس دارد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):چنان چه مبلغی را که برداشت کرده در اثناء سال در مؤنه خرج شده باید سر سال، خمس موجودی را بدهد.
به هر حال اگر قرض باشد به مقداری که قسط آن را بدهد و اصل آن باقی باشد، خمس آن واجب است.
منبع اصلی: دائرة المعارف اسلام پدیا
مهریه و خمس
زمینی که مهریۀ زن است، جزو اموال زن حساب شده و در آمد آن نیز جزو در آمد زن محاسبه می شود. بنابراین اگرچه اصل مهریه، بنابر فتوای مراجع معظم تقلید، خمس ندارد، ولی اگر مهریه مانند زمینی باشد که درآمدزا است، اگر در آمدش بیش از یک سال خمسی باقی بماند، به آن خمس تعلّق می گیرد.
امّا اگر کسی هر سال مازاد درآمد خود را به عنوان مهریه به همسرش دهد چه حکمی دارد، در این رابطه نظر مراجع عظام را بیان می کنیم:
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):در صورتی که معمولاً (همان گونه که در عرف امروز معمول است) زنان آن را مطالبه نکنند جزو دیونِ قابلِ کسر محسوب نمی شود.
پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:مانعی ندارد که مازاد درآمد خود را به عنوان بخشی از بدهی خود، به همسرش بپردازد و در این صورت خمس لازم نیست.
منبع اصلی: دائرة المعارف اسلام پدیا