زکات در آیه 41 سوره حج
۱۳ مرداد ۱۳۹۹ 0
- سوره حج آیه 41الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِهمان كسانى كه چون در زمين به آنان توانايى دهيم، نماز برپا مى‌دارند و زكات مى‌دهند و به كارهاى پسنديده وامى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و فرجام همه كارها از آنِ خداست.
تفسیر:
اين آيه تفسيرى است در مورد ياران خدا كه در آيات قبل وعده يارى به آنها داده شده است و چنين مى گويد: «آنها كسانى هستند كه هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم نماز را بر پا مى دارند و زكات را ادا مى كنند و امر به معروف و نهى از منكر مى نمايند. آنها هرگز پس ازپيروزى، همچون خودكامگان و جباران، به عيش و نوش و لهو و لعب نمى پردازند، و درغرور و مستى فرو نمى روند، بلكه پيروزيها و موفقيتها را نردبانى براى ساختن خويش وجامعه قرار مى دهند آنها پس از قدرت يافتن تبديل به يك طاغوت جديد نمى شوند، ارتباطشان با خدا محكم و با خلق خدا نيز مستحكم است چرا كه صلوة (نماز) سمبل پيوند با خالق است، و زكات رمزى براى پيوند با خلق، و امر به معروف و نهى از منكر پايه هاى اساسى ساختن يك جامعه سالم محسوب مى شود و همين چهار صفت براى معرفى اين افراد كافى است و در سايه آن ساير عبادات و اعمال صالح و ويژگيهاى يك جامعه باايمان و پيشرفته فراهم است.»
بايد توجه داشت كه «مكنا» از ماده تمكين، و تمكين به معنى فراهم ساختن وسائل و ابزار كار است، اعم از آلات و ادوات لازم يا علم و آگاهى كافى و توان و نيروى جسمى و فكرى.
«معروف» به معنى كارهاى خوب و حق است، و منكر به معنى زشت و باطل، چرا كه اولى براى هر انسان پاك سرشتى شناخته شده، و دومى ناشناس است، و به تعبير ديگر اولى هماهنگ با فطرت انسانى است و دومى ناهماهنگ.
و در پايان آيه مى فرمايد: «و پايان همه كارها از آن خدا است؛ و لله عاقبة الامور.»يعنى همانگونه كه آغاز هر قدرت و پيروزى از ناحيه خدا مى باشد سرانجام نيز تمام اينها به او باز مى گردد كه «انا لله و انا اليه راجعون». اين گروه از مؤمنان تنها قبل از پيروزى به در خانه خدا نمى روند، بلكه بعد ازپيروزى هم به مقتضاى «الذين ان مكناهم فى الارض اقاموا الصلوة ...» نيز رابطه خود را با او همچنان محكم مى دارند، و پيروزى بر دشمن را وسيله اى براى نشر حق و عدالت و فضيلت قرار مى دهند.
در بعضى از روايات اسلامى آيه فوق به حضرت مهدى (عليه السلام) و يارانش، يا آل محمد (صلى اللّه عليه و آله و سلّم) به طور عموم تفسيرشده است، چنانكه از حديثى از امام باقر (عليه السلام) مى خوانيم كه در تفسير آيه «الذين ان مكناهم فى الارض ...» فرمود: اين آيه تا آخر از آن آل محمد و مهدى و ياران او است.
«يملكهم الله مشارق الارض و مغاربه، و يظهر الدين، و يميت الله به و باصحابه البدع و الباطل، كما امات الشقاة الحق، حتى لا يرى اين الظلم، و يامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر؛ خداوند شرق و غرب زمين را در سيطره حكومت آنها قرار مى دهد، آئينش را آشكار مى سازد، و به وسيله مهدى (عليه السلام) و يارانش، بدعت و باطل را نابود مى كند آنچنان كه تبهكاران حق را نابود كرده بودند، و آنچنان مى شود كه بر صفحه زمين، اثرى از ظلم ديده نمى شود (چرا كه) آنها امر به معروف و نهى از منكر مى كنند»
دراين زمينه احاديث ديگرى نيز وارد شده است. اما همانگونه كه بارها گفته ايم اين احاديث بيان كننده مصداقهاى روشن و آشكار است و مانع عموميت مفهوم آيه نيست، بنابراين مفهوم گسترده آيه همه افراد با ايمان و مجاهد و مبارزه را شامل مى شود