قرض الحسنه در آیه 11 سوره حدید

۱۴ مرداد ۱۳۹۹ 0
قرض الحسنه در آیه 11 سوره حدید
سوره حدید آیه 11:
مَّن ذَا الَّذِى يُقْرِض اللَّهَ قَرْضاً حَسناً فَيُضعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ
«كيست كه به خدا وام نيكو دهد (و از اموالى كه به او ارزانى داشته انفاق كند) تا خداوند آنرا براى او چندين برابر كند، و براى او اجر فراوان پرارزشى است .»
 
 راستى تعبير عجيبى است خدائى كه بخشنده تمام نعمتها است، و همه ذرات وجود ما لحظه به لحظه از درياى بى پايان فيض او بهره مى گيرد و مملوك او است، ما را صاحبان اموال شمرده، و در مقام گرفتن وام از ما برآمده، و برخلاف وامهاى معمولى عين همان مقدار باز پس مى دهند، او چندين برابر، گاه صدها و گاه هزار برابر، بر آن اضافه مى كند و علاوه بر اينها وعده اجر كريم كه پاداشى است عظيم كه جز خدا نمى داند نيز مى دهد.
تعبير به«قرضا حسنا» در آيه فوق اشاره اى به اين حقيقت است كه وام دادن خود انواع و اقسامى دارد كه بعضى را «وام نيكو» و بعضى را وام كم ارزش و يا حتى بى ارزش مى توان شمرد.
قرآن مجيد شرائط وام نيكو را دربرابر خداوند يا به تعبير ديگر «انفاق ارزشمند»  را در آيات مختلف بيان كرده است، و بعضى از مفسران از جمع آورى آن ده شرط استفاده كرده اند.
1-  از بهترين قسمت مال انتخاب شود نه از اموال كم ارزش يا ايها الذين آمنوا انفقوا من طيبات ما كسبتم و مما اخرجنا لكم من الارض و لاتيمموا الخبيث منه تنفقون و لستم باخذيه الا ان تغمضوا فيه و اعلموا ان الله غنى حميد « اى كسانى كه ايمان آورده ايد از اموال پاكيزه اى كه به دست آورده ايد، يا از زمين براى شما خارج ساخته ايم انفاق كنيد، و به سراغ قسمتهاى ناپاك براى انفاق نرويد در حالى كه خودتان حاضر نيستيد آنها را بپذيريد مگر از روى اغماض، و بدانيد خداوند بى نياز و شايسته ستايش است»(بقره267)
2-  از اموالى كه مورد نياز انسان است باشد، چنانكه مى فرمايد: و يؤ ثرون على انفسهم و لو كان بهم خصاصة «آنها ديگران را بر خود مقدم مى دارند هر چند شخصا شديدا نيازمند باشند». (حشر – 9)
3- به كسانى انفاق كند كه سخت به آن نيازمندند و اولويتها را در نظر گيرد للفقراءالذين احصروا فى سبيل الله انفاق شما (مخصوصا) براى نيازمندانى باشد كه در راه خدا در محاصره قرار گرفته اند (بقره 273).
4-  انفاق اگر مكتوم باشد بهتر است : و ان تخفوها و تؤ توها الفقراءفهو خير لكم «هر گاه آنها را مخفى ساخته و به نيازمندان بدهيد براى شما بهتر است»(بقره 271)
5-  هرگز منت وآزارى با آن همراه نباشد: يا ايها الذين آمنوا لا تبطلوا صدقاتكم بالمن و الاذى «اى كسانى كه ايمان آورده ايد انفاقهاى خود را با منت و آزار باطل نكنيد»(بقره 264.)
6-انفاق بايد تواءم با اخلاص و خلوص نيت باشد: ينفقون اموالهم ابتغاء مرضات الله «كسانى كه اموالشان را براى جلب خشنودى خداوند انفاق مى كنند» (بقره265)
7-  آنچه را انفاق مى كند كوچك و كم اهميت بشمرد هر چند ظاهرا بزرگ باشد: و لا تمنن تستكثر «به هنگام انفاق منت مگذار و آنرا بزرگمشمر».(مدثر 6)
8-از اموالى باشد كه به آن دل بسته است و مورد علاقه او است: لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون «هرگز به حقيقت نيكوكارى نمى رسيد مگر اينكه از آنچه دوست داريدانفاق كنيد.» (آل عمران – 92).
9-  هرگز خود را مالك حقيقى تصور نكند، بلكه خود را واسطه اى ميان خالق و خلق بداند: و انفقوا مما جعلكم مستخلفين فيه «انفاق كنيد از آنچه خداوند شما را نماينده خود در آن قرار داده است.» (حديد 7)
10-  و قبل از هر چيزبايد انفاق از اموال حلال باشد، چرا كه خداوند فقط آنرا مى پذيرد: انما يتقبل الله من المتقين خداوند تنها از پرهيزگاران قبول مى كند (مائده 27)
و در حديث آمده كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: لا يقبل الله صدقة من غلول خداوند هيچگاه انفاقى راكه از طريق خيانت است نمى پذيرد.
آنچه گفته شد در واقع قسمت مهمى از اوصاف و شرائط لازم است، ولى منحصر به اينها نيست، و با دقت و تاءمل درآيات و روايات اسلامى به شرايط ديگرى نيز مى توان دست يافت
ضمنا آنچه گفته شد بعضى از شرائط «واجب» محسوب مى شود (مانند عدم منت و آزار و تظاهر) و بعضى از شرائط كمال است (مانند ايثار به نفس درموقع حاجت خويشتن) كه عدم وجود آن ارزش انفاق را از ميان نمى برد هر چند در سطح اعلا قرار ندارد.
و نيز آنچه گفته شد گرچه در مورد انفاق (وام به خداوند) بود، ولى بسيارى از آنها در مورد وامهاى معمولى نيز صادق است، و به اصطلاح از شرائط لازم، يا شرط كمال(قرض الحسنه) مى باشد.