مجموعه سوالات درباره زکات (۳)

همه: اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اينها داده شود، كفايت مى‏ كند و قوت غالب لازم نيست.
 منابع: خامنه ‏اى، استفتاء، س 885 ؛ العروة الوثقى، ج 2، زكاة الفطره، الفصل السادس.

زكـات از مـالـياتهایى است كه درحقيقت جزو اموال عمومى جامعه اسلامى محسوب مى شود لذا مـصارف آن عموما در همين قسمتمى باشد ولى خمس از مالياتهائى است كه مربوط به حكومت اسـلامـى اسـت يـعـنـى مـنابع دستگاه حكومت اسلامى و گردانندگان اين دستگاه از آن تأمين مى شوند. بـنـابـرايـن مـحـروم بـودن سادات از دست يابى به اموال عمومى (زكات) در حقيقت براى دور نـگـهـداشـتن خويشاوندان پيامبر از اين قسمت است تا بهانه اى به دست مخالفان نيفتد كه پيامبر خويشان خود را بر اموال عمومى مسلط ساخته است ازطرفى نيازمندان سادات نيز بايد از طريقى تـامين شوند اين موضوع در قوانين اسلام چنين پيش بينى شده كه آنها از بودجه حكومت اسلامى بـهـره مـند گردند بعضى از فقهاء پاسخ ديگرى داده اند آنها معتقدند فقط زكات واجب است و آيه خـمـس بـيـانـگـرمـقدار پرداخت زكات است. بنابراين امور نه گانه اى كه مشهور از اموال زكوى شمرده اند هيچ خصوصيت ندارد بلكه بايد از تمام درآمد چه غلات و چه انعام و چه منابع كسب يك پـنـجم را درراه خدا انفاق نمود در اين تفسير سادات و غير سادات با هم فرقى ندارند و بسيارى از شـبـهـات مطرح نخواهد شد (البته تا آنجا كه مى دانيم فقط يكى ازفقهاء چنين نظرى دارند) به كتاب تبصره الفقهاء مراجعه شود. منابع: تفسير نمونه ج 7 ص 183، مكارم شيرازى - ناصر و ديگران

«فطره» در لغت چند معنا دارد كه مهم ‏ترين آنها، خلقت و اسلام است. در اصطلاح عبارت است از: «زكاتى كه هر مسلمان براى خود و هر كس كه نان خور او محسوب مى ‏شود، به مستحق مى ‏پردازد». زمان اداى آن مغرب روز آخر ماه رمضان تا ظهر روز عيد فطر است. با توجه به اينكه پرداخت اين نوع حق مالى، باعث سلامت جسم(خلقت) و روح مى‏ شود، آن را زكات بدن يا فطره مى‏ نامند. شايد وجه تناسب آن با معناى اسلام، اين باشد كه زكات فطره مقتضاى اسلام است؛ از اين رو كسى كه پيش از غروب شب عيد فطرمسلمان شود، تكليف از او ساقط نمى ‏شود.

همه مراجع: پرداخت زكات فطره براى بچه ‏اى كه در شكم مادر است، واجب نيست؛ مگر آنكه پيش از غروب شب عيد فطر به دنيا آيد. منابع: العروة الوثقى، ج‏2، زكاة الفطره، فصل 2، مسأله 12.

همه مراجع: اگر مخارج او را پدر و مادر مى‏ دهند و نان خور ايشان محسوب مى ‏شود، برعهده آنها است و اگر دانشجو مستقل است، برعهده خودش مى ‏باشد. منابع: العروة الوثقى، ج 2،زكات الفطره، فصل 2، م 2.

ماليات در حقيقت هزينه‏ هاى زندگى است كه به طور غير مستقيم پرداخت مى ‏گردد؛ مثلاً براى ساختن جاده‏ها، تأمين امنيت، بهداشت، آموزش و... از همين جهت جزء مخارج زندگى به حساب مى ‏آيد. ولى خمس به مازاد درآمد زندگى و موارد ديگرى كه در رساله‏ ها مذكور است تعلق مى‏ گيرد و داراى مصارف مشخصى است. زكات نيز به بخشى از مال در صورت رسيدن به حد نصاب تعلق مى ‏گيرد. در حقيقت ماليات پرداخت مخارج زندگى خود فرد است؛ ولى خمس و زكات تأمين خلأها و نيازهاى مستمندان و مصارف ديگرى است كه مشخص شده است.